Inleiding

Als je ESG of duurzaamheid binnen een bedrijf beheert, heb je waarschijnlijk gemerkt dat de acroniemsoep steeds ingewikkelder wordt: CSRD, SBTiISO-normen en inkoopinstrumenten zoals de CO₂ Prestatieladder. Onder al deze ladders loopt één gemeenschappelijke taal voor het meten van de impact op het klimaat: de Protocol voor broeikasgassen. Gemaakt door het World Resources Institute (WRI) en de World Business Council for Sustainable Development (WBCSD), is het GHG-protocol uitgegroeid tot 's werelds meest gebruikte raamwerk voor het berekenen en rapporteren van emissies - vrijwillig en, in toenemende mate, door regelgeving. Het standaardiseert hoe organisaties grenzen definiëren, gegevens verzamelen, emissiefactoren toepassen en resultaten bekendmaken op een manier die transparant en controleerbaar is.

In dit artikel wordt uitgelegd wat het BKG-protocol is, hoe Scopes 1, 2 en 3 in de praktijk werken en waarom het nu essentieel is om dit goed te doen voor naleving, aanbestedingsvoordeel en het vertrouwen van investeerders. We kijken ook naar typische valkuilen en een pragmatisch implementatietraject dat uw inventarisatie verandert van een spreadsheetoefening in een strategiemotor.

Van idee tot wereldwijde standaard

Eind jaren negentig realiseerden bedrijven en beleidsmakers zich dat geloofwaardige klimaatmaatregelen een gemeenschappelijk boekhoudsysteem nodig hadden. Zonder gemeenschappelijke regels konden emissiegegevens niet worden vergeleken of gewaarborgd. Dat inzicht leidde tot de GHG-protocol voor bedrijfsaccounting en -rapportage, waarin het inmiddels bekende driesporenmodel werd geïntroduceerd en de vereisten voor het opstellen van een bedrijfsinventaris werden uiteengezet. Na verloop van tijd werd het raamwerk uitgebreid met een speciaal Scope 3-norm om emissies in de waardeketen vast te leggen en een uitgebreide Scope 2 richtlijnen voor gekochte elektriciteit, warmte, stoom en koeling. Samen vormen deze documenten de ruggengraat van de moderne koolstofboekhouding.

De drie scopes, uitgelegd als een managementlens

Scope 1 heeft betrekking op directe emissies van bronnen die eigendom zijn van of beheerd worden door uw organisatie. Denk aan brandstof die in bedrijfswagens wordt verbrand, aardgas in boilers op locatie, of procesemissies in de productie. Scope 1 is waar operationele discipline loont: meting, onderhoud en efficiëntieprojecten leveren directe, meetbare reducties op, vooral in combinatie met elektrificatieplannen.

Scope 2 vangt indirecte emissies van ingekochte energie op. Omdat elektriciteitssystemen per geografie en markt verschillen, vereist het Protocol een dubbele rapportage: een locatiegebaseerd methode met behulp van de gemiddelde netmix en een marktgebaseerd methode die uw contractuele instrumenten weerspiegelt (bijv. leverancierspecifieke emissiefactoren of certificaten voor hernieuwbare energie). Deze tweeledige kijk legt verschillende risico's en kansen bloot - van de dynamiek van de netovergang tot de kwaliteit van uw energie-inkoop - en gaat gepaard met duidelijke kwaliteitscriteria waaraan contracten en certificaten moeten voldoen om mee te tellen in marktgebaseerde resultaten. Voor veel bedrijven is Scope 2 het punt waarop inkoop en duurzaamheid hand in hand moeten gaan.

Scope 3 omvat al het andere in de waardeketen, stroomopwaarts en stroomafwaarts. De norm definieert vijftien categorieën, waaronder ingekochte goederen en diensten, kapitaalgoederen, transport en distributie, zakenreizen, woon-werkverkeer van werknemers, gebruik van verkochte producten, verwerking aan het einde van de levensduur en investeringen. Voor veel organisaties vertegenwoordigt Scope 3 het grootste deel van de emissies. De praktische aanpak is "eerst screenen, dan verdiepen": gebruik op uitgaven gebaseerde of hybride methoden om hotspots te vinden en vervang vervolgens geleidelijk schattingen door leveranciersspecifieke gegevens door middel van afspraken en contracten.

Waarom het BKG-protocol nu van belang is

Het Protocol is niet langer slechts een vrijwillige 'best practice'; het is verweven in het huidige regelgevings- en marktweefsel. In de EU is het Richtlijn duurzaamheidsverslaglegging voor bedrijven (CSRD) vereist klimaatinformatie die is afgestemd op de ESRS-normen, die de concepten van het BKG-protocol voor scopes 1-3 weerspiegelen en transparante grenzen, methoden en aannames vereisen. Inkoopinstrumenten zoals de CO₂ Prestatieladder bieders belonen die emissies op een geloofwaardige manier meten en verminderen, opnieuw met behulp van BKG-conforme footprinting en een PDCA-gebaseerd managementsysteem tijdens audits. Aan de verzekeringskant wordt het veelgebruikte ISO 14064-1 norm biedt verificatievereisten die keurig aansluiten op inventarissen die onder het protocol zijn opgesteld. Kortom: GHG-protocol voor boekhouding, ISO voor verificatie, CSRD/ESRS voor openbaarmaking - een ecosysteem dat eindelijk op één lijn ligt.

Implementatie zonder momentum te verliezen

Bepaal eerst de governance. Bepaal hoe je de organisatorische grenzen trekt (aandelen, operationele controle of financiële controle), wie de eigenaar is van de datakwaliteit en hoe vaak je gegevens bijwerkt. Houd de vijf principes van het Protocol - relevantie, volledigheid, consistentie, transparantie en nauwkeurigheid - zichtbaar in je interne draaiboek; ze zijn net zo goed je controlelijst als je boekhoudkundige idealen.

Zorg dan dat de datapijplijnen gaan stromen. Voor Scopes 1 en 2 bevinden de meeste activiteitsgegevens zich al bij financiën, faciliteiten en bedrijfsvoering: facturen, meterstanden en brandstoflogboeken. Stem voor scope 2 vroegtijdig af met inkoop: marktgebaseerde rapportage is alleen mogelijk als contractuele instrumenten voldoen aan de kwaliteitscriteria voor tracking, vintage, geografie en exclusiviteit. Begin voor Scope 3 met een screening om hotspots en materiaalcategorieën in kaart te brengen. Stel van daaruit een plan op voor de betrokkenheid van leveranciers om de gegevenskwaliteit in de loop van de tijd te verbeteren, denk aan vragenlijsten voor leveranciers, contractclausules en pilots met primaire gegevens met de leveranciers die er het meest toe doen. Documenteer elke aanname, zodat veranderingen van jaar tot jaar de werkelijke prestaties weerspiegelen in plaats van veranderende methoden.

Stem ten slotte vanaf dag één de trajecten voor informatieverschaffing en zekerheid op elkaar af. Als u onder de CSRD valt, structureer dan uw verhaal en controles rond de ESRS-vereisten. Als een aanbesteding onder de CO₂ Prestatieladder is strategisch, breng uw PDCA-cyclus en transparantieverplichtingen vroegtijdig in kaart zodat externe audits geen brandweeroefeningen worden. Voor zekerheid, plan voor ISO 14064-1 verificatie en dicht gaten in gegevens voordat de auditor ze vindt.

Van rapportage naar strategie

Veel organisaties behandelen de BKG-inventarisatie als een eindtoestand. De leiders gebruiken het als een strategisch hulpmiddel. Wanneer een fabrikant ontdekt dat 75-85% van zijn voetafdruk in aangekochte materialen en logistiek zit, verschuift het gesprek naar leveranciersspecificaties, transportmodi en productontwerp. Wanneer een dienstverlenend bedrijf erachter komt dat zakenreizen de overhand hebben, komt het beleid voor werken op afstand, elektrische wagenparken en duurzaam reizen in beeld. Het Scope 3-raamwerk van het Protocol telt niet alleen emissies - als het goed wordt uitgevoerd, worden inkoop- en productbeslissingen opnieuw geformuleerd.

Scope 2 biedt een andere strategische lens. Dubbele rapportage is geen bureaucratie; het maakt expliciet het verschil tussen structurele decarbonisatie van het net en de kwaliteit van je inkoop. Als je marktgebaseerde resultaat er veel beter uitziet dan locatiegebaseerde, geweldig, maar zorg ervoor dat de onderliggende instrumenten van hoge kwaliteit zijn en communiceer de verschillen duidelijk. Belanghebbenden, auditors en analisten nemen deze claims steeds kritischer onder de loep.

Binnen Scope 1 wordt elektrificatie aantrekkelijk als het gepaard gaat met geloofwaardige hernieuwbare bronnen. Toch hangt de business case af van regionale tarieven en netwerkfactoren. Consistente methoden in de loop van de tijd helpen u om echte operationele reducties te scheiden van boekhoudkundige effecten, zodat u zich niet ten onrechte op uw gemak voelt of teleurgesteld raakt als de cijfers verschuiven.

Hoe "goed" er in de praktijk uitziet

Volwassen programma's delen patronen. De inventarisatie is eigendom van het bedrijf, niet alleen van het duurzaamheidsteam: financiën valideren activiteitsgegevens; operations en faciliteiten zorgen ervoor dat meters en logboeken accuraat zijn; inkoop stuurt de betrokkenheid van leveranciers aan; duurzaamheid orkestreert methoden en doelen. Grenskeuzes en methodologieën worden duidelijk gepubliceerd. Resultaten worden getoetst aan ISO 14064-1 om het vertrouwen van investeerders en de geloofwaardigheid van aanbestedingen te vergroten. En de openbaarmaking is afgestemd op de kaders die het belangrijkst zijn voor uw voetafdruk en uw markten -SRD voor EU-rapportage en de CO₂ Prestatieladder voor Nederlands/Belgische overheidsopdrachten.

De weg voorwaarts: updates en afstemming

Het BKG-protocol ontwikkelt zich parallel aan het beleid. WRI/WBCSD werken de richtlijnen bij - met name voor Scope 2 en Scope 3 - om marktontwikkelingen te weerspiegelen en beleidsneutrale kernprincipes te behouden die regelgevers kunnen aannemen. Tegelijkertijd wordt het ESRS onder CSRD verfijnd na de eerste rapportagegolf en wordt de convergentie met wereldwijde normen verbeterd. Bedrijven die het BKG-protocol vandaag strikt implementeren, zullen zich morgen sneller aanpassen aan die verfijningen omdat hun inventarissen al gebaseerd zijn op erkende principes en transparante methoden.

Hoe Ecocharting helpt

Voor een goede implementatie van het GHG-protocol zijn governance, gegevensdiscipline en functieoverschrijdende coördinatie vereist. Het juiste platform vermindert de last. Ecocharting stroomlijnt het verzamelen van gegevens over verschillende scopes, past erkende emissiefactoren toe, ondersteunt dubbele rapportage over Scope 2 en structureert de informatie zodat deze past binnen CSRD/ESRS of inkoopregelingen zoals de CO₂ Prestatieladder. In plaats van met spreadsheets te worstelen, krijgen ESG-managers auditklare dashboards en tijd terug om te werken aan initiatieven op het gebied van leveranciersbetrokkenheid en -reductie.

Klaar om van je inventaris een strategiemachine te maken? Contact Ecocharting om uw reis naar het BKG-protocol te versnellen - van nulmeting tot verzekerde rapportage en aanbestedingsklare documentatie.